༄༅། །སྐྱབས་ཡོལ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ། རྡ་ས་ས་གནས་འཐུས་མིའི་ཚོགས་འདུའི་དཔལ་ལྡན་ཚོགས་གཙོ་མཆོག ས་གནས་བེུད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པ། གཞན་ཡང་ད་རེས་ཚོགས་འདུར་ཕེབས་པའི་སེར་སྐྱ་ཕོ་མོ་ཡོངས་རྫོགས་ལ། ས་གནས་བེུད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་རེ་འདུན་གནང་བ་བཞིན་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ལམ་དབུ་མའི་སྐོར་ལ་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་ཞུ་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་ཞུ་གི་ཡིན། ཚོགས་འདུའི་དུས་ཚོད་ལ་སྐབས་མཚམས་འགྱུར་བ་གཏོང་དགོས་བྱུང་ཙང༌། ཁ་ཤས་སྔ་པོ་ནས་ཕེབས་ཏེ་བསྒུགས་བཞུགས་པ་མེད་འགྲོ་བསམ་གྱི་འདུག དགོངས་འགལ་མེད་པ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ལམ་དབུ་མའི་སྲིད་བྱུས་བཟུང་ནས་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་ལ་ལོ་ ༢༥ འགྲོ་གི་ཡོད་པར་བརྟེན། དངོས་གནས་བྱས་ན་ལམ་དབུ་མའི་སྲིད་བྱུས་དེ་བོད་མི་ཡིན་ནོ་ཅོག་གིས་གསལ་པོ་མཁྱེན་དགོས་པ་དང༌། མཁྱེན་གྱི་ཡོད་པར་ཆ་བཞག་དགོས་པ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་མང་ཚོགས་ཀྱི་ནང་སྤྱིར་བཏང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགྲོ་ཕྱོགས་དང་ལམ་སྲོལ། ལྷག་པར་དུ་ལམ་དབུ་མའི་སྐོར་དོ་སྣང་དེ་ཙམ་མ་བྱུང་བའི་གནས་སྟངས་ཤིག་མཐོང་གི་འདུག རྡ་རམ་ས་ལའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཆ་མཚོན་ན། ལམ་དབུ་མའི་སྐོར་ལ་བཤད་དགོས་ཞེས་གསུང་མཁན་ཕལ་ཆེར་ད་རིང་དང་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དེས་ན་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གིས་འདས་པའི་ལོ་ ༢༥ རིང་བཟུང་བའི་ལམ་དབུ་མའི་སྲིད་བྱུས་སྐོར་ལ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། འོན་ཀྱང་མང་ཆེ་བ་ལྷན་རྒྱས་ཚོས་མཁྱེན་པ་ཤ་སྟག་ཅིག་མ་གཏོགས། མ་མཁྱེན་པའི་གནས་ཚུལ་གསར་པ་ཞིག་ཕལ་ཆེར་ཡོད་མདོག་ཁ་པོ་མ་རེད། ཡིན་ནའང་མཁྱེན་པ་ཚོ་ལ་དྲན་གསོའི་ཚུལ་དང༌། མ་མཁྱེན་པ་རྣམས་ལ་མཁྱེན་རྟོགས་ཆེད་དུ་གང་ཐུབ་ཀྱིས་བསྡོམས་བརྒྱབས་ནས་མདོར་བསྡུས་ཤིག་ངོ་སྤྲོད་ཞུ་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་ཞུ་གི་ཡིན། སྤྱིར་བཏང་ལམ་དབུ་མ་ཟེར་བའི་ཚིག་འདི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་དེ་སྔ་བེད་སྤྱོད་བཏང་བ་བྱུང་མི་འདུག ྋསྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཚིག་ནས་ཚུར་བཞེས་ཏེ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཆེད་དུ་བེད་སྤྱོད་གནང་བ་ཞིག་རེད། སངས་རྒྱས་འཇིག་རྟེན་དུ་མ་བྱོན་པའི་སྔོན་ལ་དབུ་མ་དང་ལམ་དབུ་མ་ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་ཐབས་ལམ་དང་སྒྲུབ་པ་ཉམས་ལེན་གྱི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་ཞིག་ལ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་མཁན་བྱུང་ཡོད་བཟོ་མི་འདུག དེ་ནི་ནང་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བརྡ་ཚིག་ཅིག་རེད། སྤྱིར་བཏང་བོད་སྐད་ལ་དབུས་མ་དང་དབུ་མ་ཞེས་ཚིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡོད་རེད། ཚིག་གི་ངོ་གདོང་གི་ཆ་ནས་དབུས་མ་དང་དབུ་མ་ལ་དེ་ཙམ་ཁྱད་པར་མེད་ནའང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱི་ ཧིན་རྡི་ཚིག་འཇུག་དགོས་ཡོད། དང་ ཧིན་རྡི་ཚིག་འཇུག་དགོས་ཡོད། གཉིས་བོད་སྐད་ནང་སྒྱུར་སྐབས་མ་འདྲེས་པའི་ཆེད་དུ་དབུས་དང་དབུ་ཞེས་ཚིག་ཐ་དད་གཉིས་སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཚོས་བེད་སྤྱོད་གནང་བའི་བཟོ་འདྲ་ཞིག་འདུག གང་ལྟར་དབུས་མ་དང་དབུ་མ་ཞེས་གང་ལབ་རུང༌། དེ་ནི་མཐའ་དང་བྲལ་བ་ཞིག་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད། ཕྱོགས་གཅིག་གི་མཐའ་ལ་མ་ལྷུང་བར། དབྱིན་སྐད་དུ། Extreme ཞེས་པ་མ་ཡིན་པར་དེ་ལས་ལྡོག་ནས་དཀྱིལ་ལ་བསྡད་པ་ཞིག་ལ་དབུ་མ་དང༌། དེ་འདྲའི་ལམ་ཞིག་ལ་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་ང་ཚོས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་རེད། དབུ་མ་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་ནང་ཆོས་སུ་གཙོ་ཆེ་བ་ལྟ་བ་ལ་སྦྱར་ཡང༌། སྒོམ་པ་དང་སྤྱོད་པ་ལའང་སྦྱར་གྱིཡོད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཞལ་ནས་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་དང་པོ་སྤྱོད་པ་ལ་སྦྱར་ནས་གསུངས་ཡོད། དེ་གསུངས་དགོས་པའང༌། གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་སྒྲུབ་སྐབས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་ཉམས་མྱོང་བསགས་ཟིན་པ་ཞིག་རེད། དེའང་གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་གཞོན་ནུའི་རོལ་རྩེད་དང་བཙུན་མོའི་འཁོར་གྱིས་རོལ་བའི་མཛད་པ་བསྟན་སྐབས་འདོད་པ་བསོད་ཉམས་ཀྱི་མཐའ་ལ་བྱུང་བའི་བཟོ་འདྲ་ཞིག་ཡོད་རེད། ཧ་ཅང་གིས་སྤྲོས་པ་རྒྱས་པོ་དང༌། མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་པོ། ཟས་གོས་གནས་མལ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་ཧ་ཅང་གྲ་རྒྱས་པོ་བཞུགས་པ་ཡིན་ཙང༌། དེའི་དབང་གིས་བདེན་པའི་གནས་ལུགས་མ་གཟིགས་པ་རེད། ཡང་དགུང་ལོ་ ༢༩ ལ་སྐྱེ་རྒ་ན་འཆིའི་སྡུག་བསྔལ་གཟིགས་ནས་གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་ཁྱིམ་ནས་ཁྱིམ་མེད་པར་རབ་ཏུ་བྱུང༌། མུ་སྟེགས་ཀྱི་སྟོན་པ་མང་པོ་དྲུང་དུ་ཕེབས། མཐའ་མ་ཆུ་བོ་ནཻརཉཇན་འགྲམ་དུ་ལོ་དྲུག་རིང་ནས་འབྲུ་ནས་ཕུང་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་དཀའ་ཐུབ་སྤྱད་པའི་མཛད་པ་བསྟན་སྐབས་ངལ་ཞིང་དུབ་པའི་མཐའ་ལ་ལྷུང་བའི་བཟོ་འདྲ་ཞིག་ཡོད་རེད། ཧ་ཅང་དཀའ་ལས་བརྒྱབས་ནས་ལུས་མེས་ལ་ངལ་བ་ཤུགས་ཆེ་སྤྲོད་པ་དེའི་དབང་གིས་བདེན་པའི་གནས་ལུགས་ལ་གཟིགས་པ་རེད། དེ་རྗེས་འདོད་པ་བསོད་ཉམས་ཀྱི་མཐའ་དང་ངལ་ཞིང་དུབ་པའི་མཐའ་གཉིས་སྤངས་ནས་ཟས་རགས་པ་བཞེས་སྐུ་ཁྲུས་མཛད། རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་བྱང་ཆུང་ལྗོན་ཤིང་འོག་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བའི་དབུ་མའི་ལམ་ཉམས་བཞེས་གནང་བ་དེའི་ཐོག་ནས་སྲོད་ལ་བདུད་བཏུལ། གུང་ལ་མཉམ་པར་བཞག ཐོ་རངས་ལ་སྦྱོར་ལམ་དྲོད་ཡན་ཆད་སྟན་ཐོག་གཅིག་ལ་རྫོགས་པར་མཛད་དེ་མངོན་པར་རྫོགས་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཥཛད་པ་བསྟན་པ་རེད། དེ་ནས་ཆོས་འཁོར་དང་པོ་སྐོར་སྐབས་བསྒྲུབ་བྱ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་མཐའ་གཉིས་དེ་མ་སྤངས་པ་ཡིན་ན་མངོན་འདོད་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ་བསྒྲུབ་མི་ཐུབ་ཅེས་ངོ་སྤྲོད་གནང་བའི་ཆེད་དུ་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་བེད་སྤྱོད་གནང་བ་རེད། དེ་ནས་བཟུང་སྟེ་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ནང་དབུ་མ་དང་དབུས་མ་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་བརྒྱུད་ཡོང་བ་རེད། དེ་རྗེས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ནང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་ལ་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་བཏགས་གནང་བ་རེད། ང་ཚོས་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་དེ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མངའ་དབང་དང༌། མངའ་རིས་སམ་ས་ཁྱོན་ (Territory) ཆབ་སྲིད་ཀྱི་་ལམ་སྲོལ། རང་སྐྱོང་གི་ངོ་བོ་བཅས་དོན་ཚན་བཞིའི་ཐོག་ནས་མཐའ་གཉིས་དང་འབྲེལ་སྟངས་དེ་ཞུས་པ་ཡིན་ན་དབུ་མ་ཡིན་པ་དེ་གསལ་པོ་ངོ་འཕྲོད་ཐུབ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མངའ་དབང་གི་དབང་དུ་བྱས་ན། རང་བཙན་གཙང་མ་རྒྱ་ནག་ནས་ཁ་བྲལ་འགྲོ་རྒྱུ་དེ་མཐའ་གཅིག་རེད། ནང་གི་རང་དབང་མེད་པར་ད་ལྟའི་གནས་བབས་བཞིན་བསྡད་རྒྱུ་དེ་མཐའ་གཞན་པ་དེ་རེད། མཐའ་གཉིས་པོ་དེ་སྤངས་ནས་རྒྱ་ནགག་ནས་ཁ་བྲལ་གྱི་རང་བཙན་གཙང་མ་དེའང་མིན་པ་དང༌། ད་ལྟ་བཞིན་བོད་རིགས་རྣམས་ཁ་ཐོར་དགུ་ཐོར་དུ་བསྡད་པ་དེ་དག་ལ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ཁས་ལེན་བྱས་པའི་ནང་གི་རང་དབང་ཙམ་ཡང་མ་རག་པ་དེ་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་པར། རྒྱ་ནག་མིདམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་ད་ལྟ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ནང་ཡོད་པའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཅེས་གསུང་གི་ཡོད་ཙང༌། ཆབ་སྲིད་མངའ་དབང་གི་གནས་བབས་ཀྱི་ཆ་ནས་དབུ་མ་ཆགས་སྟངས་དེ་འདྲ་རེད། མངའ་རིས་སམ་ས་ཁྱོན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། རྒྱའི་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་ཡན་ཆད་བོད་རིགས་མེད་པའི་ས་ཁྱོན་དེ་དག་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བོད་ནང་གཏོགས་མྱོང་ཡོད་ཙང༌། དེ་དག་ཆ་ཚང་དགོས་ཞེས་ཁྱབ་ཆེ་བའི་མཐའ་དེ་ང་ཚོས་བཟུང་གི་མེད། དེ་བཞིན་ད་ལྟའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་དེ་བོད་ཀྱི་ས་ཁྱོན་གྱི་གསུམ་ཆ་བཙག་ཟིན་མ་ཟིན་ཙམ་མ་གཏོགས་མེད་པའི་ཁྱབ་ཆུང་བའི་མཐའ་དེའང་བཟུང་གི་མེད། དེས་ན་གནའ་སྔ་སོའི་ལོ་རྒྱུས་དང་བསྟུན་ནས་རྒྱའི་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་ཡན་ཆད་ཟེར་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་འདྲའི་ཁྱབ་ཆེ་བའི་ས་ཁྱོན་ཡང་ཚུད་མི་དགོས་པ་དང༌། ད་ལྟ་གནའ་སྔ་མོའི་ལོ་རྒྱུས་དང་བསྟུན་ནས་རྒྱའི་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་ཡན་ཆད་ཟེར་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་འདྲའི་ཁྱབ་ཆེ་བའི་ས་ཁྱོན་ཡང་ཚུད་མི་དགོས་པ་དང༌། ད་ལྟ་བཞིན་བོད་ཀྱི་མངའ་ཁུལ་གྱི་གསུམ་ཆ་གཅིག་མ་འོངས་པའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་དེ་ཙམ་ལག་ཆ་མི་བཞག་པར། བོད་རིགས་གནས་པའི་ས་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་ང་ཚོས་རེ་འདུན་གནང་གི་ཡོད་ཙང༌། ས་ཁྱོན་གྱི་ཆ་ནས་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བའི་དབུ་མ་ཡིན་སྟངས་དེ་འདྲ་རེད། ཆབ་སྲིད་ལམ་སྲོལ་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ སྔོན་དུ་ང་ཚོའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ནི་རྒྱལ་པོའི་རིང་ལུགས་དང་མཚུངས་ཀྱང༌། རྒྱལ་པོའི་རིང་ལུགས་རེད་ཅེས་བརྗོད་མི་ཐུབ། རྒྱ་མིས་བཤད་པའི་བཀས་བཀོད་བརྒྱུད་འཛིན་རིང་ལུགས་ཀྱང་ཆགས་ཀྱི་མེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མངའ་དབང་དེ་བརྒྱུད་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཞིག་མེད། དེ་མི་གཅིག་གི་བཀས་བཀོད་འོག་ཏུ་འགྲོ་བ་ཞིག་ཀྱང་མེད། བར་ལམ་ནུས་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་བྱུང་བའི་རྒྱལ་པོའི་རིང་ལུགས་དང་ཡང་འདྲ་གི་མེད། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ སྔོན་གྱི་བོད་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གིས་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་ཀྱང་འགྲིགས་ཀྱི་མེད། ཚོགས་འདུ་ཆེན་མོ་ལ་སོགས་པ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་བཤད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང༌། དེའི་ནང་ལ་མང་གཙོའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཡོངས་རྫོགས་ཚང་གི་མེད། དེས་ན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ སྔོན་གྱི་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གིས་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་སྟངས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་དེ་མཐའ་གཅིག་རེད། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་དང་བོད་ནང་གུན་བྲན་ཚོགས་པས་དབང་ཆ་ཚང་མ་གཅིག་སྡུ་དང༌། དེའི་ནང་ནས་མི་གཅིག་གིས་གཅིག་སྡུད་དབང་འཛིན་གྱིས་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་པ་དེ་མཐའ་གཞན་པ་དེ་རེད། མཐའ་དེ་གཉིས་དང་མི་མཐུན་པར། ཁྲིམས་བཟོ་དང༌། འཛིན་སྐྱོང༌། ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་གསུམ་སྡེ་ཚན་ཐ་དད་དུ་ཕྱེ་བ་དང༌། དེ་རྣམས་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མང་མོས་འོས་འདེབས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཡོང་དགོས་པའི་མང་གཙོའི་རིང་ལུགས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་ཆབ་སྲིད་ལམ་སྲོལ་གྱི་ཆ་ནས་དབུ་མའི་ལམ་དེ་རེད། རང་སྐྱོང་གི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་བྱས་ན། རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་དེའང་རྒྱ་མིས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་སྟངས་དང༌། ཕྱི་རྒྱལ་གྱིས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་སྟངས་ང་ཚོས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་སྟངས་བཅས་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོད། མདོར་བསྡུས་ཏེ་ཞུ་ན་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་རྐྱང་པ་དེ་མཐའ་གཅིག་རེད། ས་གནས་རང་སྐྱོང་རྐྱང་པ་དེ་མཐའ་གཞན་པ་དེ་རེད། གལ་ཏེ་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་རྐྱང་པ་དེ་ང་ཚོས་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་ན། མི་རིགས་དེ་ལ་ས་གནས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་དེ་རག་གི་མེད། མི་རིགས་དེ་ལ་རང་སྐྱོང་གི་ཐོབ་ཐང་གང་ཡོད་པ་དེ་ས་གནས་གང་དུ་བསྡད་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་གཏང་རྒྱུ་ཞིག་མ་གཏོགས། ས་གནས་འདིའི་ནང་མི་རིགས་འདིའི་རང་སྐྱོང་འདི་རེད་ཅེས་མཚོན་ཐུབ་ཀྱི་མེད། དེང་སང་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་ནང་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ཡོད་པ་དང་ས་གནས་རང་སྐྱོང་མེད་པ་མང་པོ་ཡོད་རེད། ཁ་ཤས་ལ་ས་གནས་རང་སྐྱོང་ཡོད་པ་དང༌། མི་རིགས་རང་སྐྱོང་མེད་པ་དེ་འདྲའང་ཡོད་རེད། ས་གནས་གཅིག་ལ་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་སྤྲད་ན་ས་གནས་དེའི་ནང་ཡོད་པའི་མི་ཚང་མས་རང་སྐྱོང་གི་ཁེ་ཕན་ལོངས་སུ་སྤྱད་ཆོག་པ་དེ་བྱུང་ཡང༌། ང་ཚོར་ཕན་ཐོགས་ཀྱི་མེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། ད་ལྟ་བོད་ནང་རྒྱ་མི་དང་བོད་མི་གཉིས་བསྡུར་ན་རྒྱ་མི་མང་བ་ཡོད། བོད་ལ་ས་གནས་རང་སྐྱོང་ཆ་ཚང་ཞིག་སྤྲད་ན་རྒྱ་མི་ལའང་རང་སྐྱོང་གི་ཐོབ་ཐང་གཅིག་གྱུར་རག་སོང་བ་ཡིན་ན་ང་ཚོར་རང་སྐྱོང་རག་དང་མི་རག་གི་ཁྱད་པར་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་འགྲོ་གི་རེད། དེས་ན་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་གི་མཐའ་དང་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བའི་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་ཞེས་པ་དེ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་སུའང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལ་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་ཤིག་ཁས་བླངས་པ་ཡིན་ཙང༌། བོད་པ་དེ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཤིག་རེད། བོད་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་ལ་རང་སྐྱོང་ཞིག་དགོས་ཀྱི་རེད། དེ་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་རེད། ཡིན་ནའང་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་དེ་དང་མནམ་དུ་མི་རིགས་དེ་དག་གནས་སའི་ས་ཁུལ་ཟུར་དུ་ཕྱེ་ནས་ཆོལ་གསུམ་བོད་རིགས་གནས་ཡུལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་དེ་ས་གནས་རང་སྐྱོང་ནང་ཚུད་དགོས་པ་ཡིན། དེས་ན་མི་རིགས་དང་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གཉིས་མཉམ་དུ་འཛོམས་པ་བྱུང་ན་མངའ་ཁུལ་ཡང་ཡོད་པ་དང༌། རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་དེའང་ཡོད་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། གང་ལྟར་རང་སྐྱོང་གི་ངོ་བོ་དེ་ས་གནས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་རྐྱང་པ་མ་ཡིན་པར་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་གི་ངོ་བོར་འགྲོ་བ་ཡིན་ཙང༌། བོད་ཀྱི་ས་གནས་ནང་བོད་རིགས་མ་ཡིན་པ་བསྡད་ཡོད་ན་དེ་ལ་ང་ཚོ་དང་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་གྱི་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་དེ་རག་གི་མེད། མདོར་བསྡུས་ན་ང་ཚོའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མི་ཚེའི་ནང་ཁོ་ཚོས་ཆ་ཤས་ལེན་ཐབས་མེད་པ་ཕྱི་མི་ལྟ་བུ་བསྡད་དགོས་པ་དེ་འདྲའི་གནས་བབ་ཤིག་རྩོད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ལྟར་དོན་ཚན་བཞིའི་ཐོག་ནས་བལྟས་ན་ང་ཚོ་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་རྩོད་རྒྱུ་དེ་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བའི་དབུ་མ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་ཞུས་པ་ཡིན་ན་ཕལ་ཆེར་མ་འགྲིགས་པ་མེད་མདོ་ཙམ་ཞིག་མ་གཏོགས་དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ནང་རྒྱས་ཤིང་རྒྱས་པ་ཞུ་ཐབས་མི་འདུག དེ་འདྲ་ཞིག་ཞུས་པ་ཡིན་ན་སློབ་སྦྱོང་གནང་མཁན་ཚོས་དེའི་ཐོག་ནས་ལམ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་མཁྱེན་ཐུབ་ཀྱི་རེད། ད་ལྟ་ཞུས་པ་ནི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་བསྒྲུབ་བྱར་གྱུར་པའི་དབུ་མ་དེ་རེད། མདོར་བསྡུས་ན་བསྒྲུབ་བྱ་དབུ་མ་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། ཆོས་གསུམ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བོད་རིགས་རྣམས་ལ་མི་རིགས་དང་ས་གནས་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་ཆ་ཚང་ཡོད་དགོས་པ་དེ་རེད། དེ་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ལམ་ནི་འཚེ་མེད་ཞི་བ་དེ་རེད། འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལམ་ནས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཡོད། དེ་འདྲ་ཞིག་ལ་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་དབུ་མའདྲི་ལམ་དེ་ད་ལྟའི་སྲིད་བྱུས་འདིའི་ཐོག་ལ་ཤ་མོ་སྐྱེས་པ་བཞིན་གློ་བུར་དུ་སླེབས་པ་ཞིག་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་འདིའི་འཕེལ་རིམ་ནང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོད། དེ་མཁྱེན་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ད་ལྟའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་སམ་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་བསྒྲུབ་བྱ་དེ་ཡུན་རིང་ཞིག་ནས་དེ་ལྟ་བུའི་བྱུང་བའི་ནང་ནས་ཡོང་བ་ཞིག་རེད་མ་གཏོགས་གློ་བུར་དུ་ྋསྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་དྲན་གནང་བ་དང༌། གློ་བུར་དུ་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གིས་བསམ་པ་དེ་འདྲའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཆགས་ཀྱི་མེད། ང་ཚོས་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཕྱར་བལྟས་བྱས་ན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣།༡༤ ལོར་ལྕག་སྟག་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་གཞག་རྒྱུའི་སྙིང་དོན་དེའང་ཕལ་ཆེར་ད་ལྟ་ང་ཚོས་བཤད་རྒྱུའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་དང་གཅིག་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད། སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་ཐོག་སྐབས་དེ་དུས་རྒྱ་ནག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཀབ་ཀྱིས་མིང་རྟགས་བཀོད་པ་ཙམ་ལས་ཐེལ་ཙེ་བརྒྱབས་མེད། རྗེས་སུ་ངོས་ལེན་མ་བྱས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཏུ་ཕྱིན་ཡང་བོད་དང་དབྱིན་ཇིའི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་གཉིས་ཀྱིས་མོས་མཐུན་དེ་ལ་མིང་རྟགས་དང་ཐེལ་ཙེ་བརྒྱབས་ཏེ་ལག་ལེན་བསྟར་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱས་པ་རེད། སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་གཡི་ནང་དོན་རྡོག་རྡོག་ནི་རྒྱ་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མངའ་དབང་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ (Sovereignty)དེ་བོད་ཀྱི་ཐོག་ལ་མེད་ཀྱང༌། རྒྱ་ནག་གི་མིང་ཙམ་གྱི་མངའ་དབང་ (Suzerainty) དེ་བོད་ཀྱི་ཐོག་ལ་ཡོད་རེད་ཅེས་བཀོད་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་ Sovereignty ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་སྲིད་དོན་གྱི་ཚན་རིག་ནང་ཡོངས་གྲགས་རེད། དེ་ནི་མངའ་དབང་ཞེས་པ་དེ་རེད། Suzerainty ཞེས་པ་དེ་བོད་ཀྱི་ཐོག་ལ་མ་གཏོགས། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་སུ་ལའང་བེད་སྤྱོད་བཏང་བ་བྱུང་མེད། དེ་ནི་མིང་ཙམ་གྱི་མངའ་དབང་ཞེས་པ་དེ་རེད། མིང་ཙམ་གྱི་མངའ་དབང་ཞེས་པ་དེ་ Suzerainty སྒྲ་སྒྱུར་ཏག་ཏག་ཡིན་མིན་མི་ཤེས་ཀྱང༌། སྔོན་མ་བོད་པ་མང་པོས་དེ་རང་བེད་སྤྱོད་བཏང་འདུག དེ་སྐབས་དབྱིན་ཇིའི་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་བཙན་ཤེད་ལྟ་བུ་བཏང་ནས་རྒྱབ་ནག་གི་མིང་ཙམ་གྱི་མངའ་དབང་བོད་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་ཡོད་པ་དེ་བོད་པར་ཁས་ལེན་བྱས་བཅུག་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་ལ་ནང་གི་རང་དབང་ཆ་ཚང་ཡོད་པ་དེ་རྒྱ་མིས་ཁས་ལེན་དགོས་ཀྱི་རེད་ཅེས་གསལ་ཡོད། Autonomy འདིར་ཞེས་པར་ནང་གི་རང་དབང་ཞེས་བཀོད་འདུག གང་ལྟར་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་ནང་བོད་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་ཁ་བྲལ་དུ་མ་བཏང་བར་མཉམ་དུ་བསྡད་དགོས་རྒྱུ་ཞིག་བཟོས་ཡོད། དེ་དུས་དབྱིན་ཇིའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་ཕྱི་འབྲེལ་དེ་བོད་པ་དང་ཐད་ཀར་བྱེད་མ་དགོས་པར་རྒྱ་ནག་བརྒྱུད་ནས་ཐུབ་པ་ཞིག་བྱུང་ན་བསམ་པ་ཞིག་ཡོད། དེ་མིན་གྱི་ཙག་ཙིག་གི་དམིགས་ཡུལ་གཞན་པའང་ཡོད་རེད། གང་ལྟར་སྐབས་དེ་དུས་མིང་ཙམ་གྱི་མངའ་དབང་བོད་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་བཞག་ནས་བོད་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་མཉམ་དུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གཞུང་ཚབ་གཏོང་རེས་བྱེད་པའི་འབྲེལ་ལམ་ (Diplomatic Relation) དེ་ཐད་ཀར་བྱེད་ས་མེད་པར་རྒྱ་ནག་བརྒྱུད་ནས་བྱེད་དགོས་པ་དེ་ཡོང་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་བཟུང་སྟེ་གྲུབ་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཐབས་ཤེས་བྱས་པ་རེད། དེ་དུས་ནས་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་ཙམ་ཞིག་མ་གཏོགས། རང་དབང་རང་བཙན་གྱི་གནས་བབས་མེད་པ་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གསལ་པོ་བཟོ་རྒྱུའི་འབད་རྩོལ་བྱས་པ་རེད་ལ། དེ་ལ་ང་ཚོས་ཀྱང་གང་ལ་གང་འཚམས་ཤིག་ཁས་ལེན་བྱས་ཡོད། ཡིན་ནའང་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་སྟེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ བར་བོད་ནང་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་གི་འབྲུ་དོན་དང་མཐུན་པའི་ལག་ལེན་གང་ཡང་བསྟར་མེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༤ དང་ ༡༩༣༤ ༡༩༤༤ སོ་སོར་བཞག་པའི་བོད་དང་དབྱིན་ཇིའི་མངའ་འོག་གི་རྒྱ་གར་གཉིས་བར་གྱི་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་ཆོད་གན་རྣམས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཐད་ཀར་བཞག་པ་མ་གཏོགས། སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་གི་ཟླས་དྲངས་ནས་དབྱིན་ཇིས་རྒྱ་ནག་བརྒྱུད་དེ་ང་ཚོའི་མཉམ་ཆིངས་ཡིག་བཞག་པ་དེ་འདྲ་བྱུང་མེད།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག ༈ ཆེད་བརྗོད། ༄༅།། ཕྱི་ལོ་༡༩༤༩ ལོར་རྒྱ་ནག་ཏུ་དམར་ཤོག་གི་གཅིག་སྡུད་དབང་འཛིན་རིང་ལུགས་བྱུང་འཕྲལ་བོད་དུ་དྲག་དམག་གིས་བཙན་འཛུལ་དང༌། མཐར་བོད་ལྗོངས་ཡོངས་རྫོགས་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༡ ལོར་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་བརྒྱུད་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་འོག་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ངོས་ལེན་བྱ་དགོས་བྱུང་ཞིང༌། ྋགོང་ས་མཆོག་དང་བོད་ས་གནས་གཞུང་ནས་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་གྲོས་མཐུན་གཞི་བཟུང་རང་སྐྱོང་གནས་བབ་ཅིག་ཡོང་ཐབས་འབད་བརྩོན་ཡོད་རྒུ་རྩལ་སྤྲུགས་གནང་རུང་དོན་ཕན་མ་བྱུང་བར། ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ལོར་བོད་གཞུང་མང་འུ་ཐུག་ཐབས་ཟད་ཀྱིས་ཞི་བའི་གྱེན་ལངས་དང༌། ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་དབུས་གཞུང་མང་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་རྗེས་ལོ་ཤས་རིང་རང་བཙན་བསྐྱར་གསོའི་ཐུགས་རེ་གནང་རུང༌། རིམ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱལ་ནང་གཉིས་ཀའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་བསྟུན་པའི་སྲིད་བྱུས་ཤིག་མ་བཟུང་ཐབས་མེད་གྱུར་སྟབས། ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་བླ་ན་མེད་པའི་ལམ་སྟོན་འོག་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་དང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་བགྲེས་གཞོན་སོགས་མང་གཙོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་གྲོས་ལ་དབང་བ་རྣམས་ཀྱིས་དགོངས་དཔྱད་བཀའ་བསྡུར་རིམ་གནང་རྗེས། ཕྱི་ལོ་༡༩༧༤ ལོར་རང་བཙན་བསྐྱར་གསོའི་ཚབ་ཏུ་ཆོལ་གསུམ་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཞིག་ཡོང་ཐབས་གནང་རྒྱུའི་མཛད་བྱུས་གཏན་འབེབས་བྱུང་བ་དེ་ལ་རྗེས་སུ་༼དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་༽ཞེས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཡོངས་གྲགས་སུ་གྱུར་པ་དང༌། ཕྱི་ལོ་༡༩༧༩ ལོར་རྒྱ་གཞུང་གི་ཆེས་མཐོའི་དབུ་ཁྲིད་དེང་ཞའོ་ཕིང་གིས་ྋགོང་ས་མཆོག་ལ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་གྲོས་འཆར་འདོན་སྐབས་རང་ཕྱོགས་ནས་ཐག་གཅོད་སྔར་ཡོད་ལ་བརྟེན་འཕྲལ་དུ་བཀའ་ལན་གནང་བདེ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནས་བཟུང་ད་བར་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ནང་དོན་ཞིབ་ཆ་ལ་འགྱུར་འགྲོས་ཅི་རིགས་སོང་ཡང་སྤྱི་སྒྲོམ་ཁ་བྲལ་མི་རྩོད་ཅིང༌། ད་ལྟའི་གནས་བབ་ལ་འགྱུར་བ་དགོས་པའི་བཞེངས་ཕྱོགས་དེར་གཞིས་བྱེས་བོད་མི་མང་ཚོགས་དང༌། གྲོས་ཚོགས་ནས་མང་མོས་སྤྱི་མོས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་རིམ་བྱུང་ལ་བརྟེན་འགྱུར་མེད་བརྟན་བཟུང་མཛད་པས། རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱ་ནག་མང་ཚོགས་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེ་ཐོབ་པ་སོགས་དགེ་མཚན་རླབས་ཆེན་བྱུང་ཡོད་གཤིས། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་དང༌། མང་ཚོགས་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་ལ་ཡི་རངས་བསྔགས་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་བར་སྐབས་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་འགའ་ཤས་གསལ་རྟོགས་མེད་མཁན་ཡང་ཉུང་ཤས་ཡོད་ཁར། འགའ་རེས་གསལ་རྟོགས་མེད་ཁུལ་དུ་བμུས་པ་སོགས་ཅི་རིགས་ལ་བརྟེན་མང་ཚོགས་སུ་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་སྐོར་སྒྲོ་སྐུར་དང་འཁྱོག་བཤད། ཐེ་ཚོམ་སོགས་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་བ་རྣམས་ྋགོང་ས་མཆོག་དང་བཀའ་ཤག་གིས་འགྲེལ་བརྗོད་སྔ་རྗེས་དང༌། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་རིམ་སོགས་ནས་གསལ་བཀྲོལ་ཟིན་པ་དེ་ལྟར་ཡང༌། ད་དུང་གལ་ཆེ་ནན་དཔེར་གལ་ཆེའི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་བྱུང་རིམ། ཞིབ་གནས་འགྱུར་འགྲོས་བཅས་མང་ཚོགས་ཀྱིས་གོ་རྟོགས་སྒྲོ་འདོགས་ཆོད་ངེས་ཤིག་ཡོང་ཐབས་སུ་བཀའ་ཤག་གིས་༼དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་བྱུང་རིམ་གྲུབ་འབྲས་བཅས་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད།༽ ཅེས་པའི་འགྲེལ་བརྗོད་ཡིག་ཆ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ཀྱིས་པར་བསྐྲུན་ཞུས་ཡོད། ཡིག་ཆ་འདིས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་གནད་དོན་ངོ་མ་གོ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཡོང་རྒྱུ་དང༌། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་སྲིད་བྱུས་འདི་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་དགག་བྱ་གནང་མཁན་སུ་ཡིན་རུང་མུན་ནག་མདའ་འཕེན་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་པར་དངོས་དོན་རྟོགས་པའི་ཐོག་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་རམ་དགག་བྱ་གནང་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཡིན། བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་གིས་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ཟླ་༨ ཚེས་༡༥ ལ།། །། ༡ སྔོན་གླེང༌། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ནི་རང་རྒྱལ་གཞན་ཕམ་མ་ཡིན་པར་རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་བདེ་ཐབས་ཆེད་དྲང་བདེན་དང༌།༼མས་བརྩེ། འཚེ་བ་མེད་པ། མཛའ་མཐུན་དང་གུ་བཤངས་བཅས་གཉིས་ཕན་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་དགོངས་ཡངས་དཀྱེལ་ཆེའི་སྲིད་བྱུས་ཤིག་ཡིན། ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ལོར་ྋསྤྱི་ནོར་གོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དབུས་བོད་མི་བརྒྱད་ཁྲི་བརྒལ་བ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོང་དགོས་བྱུང་རྗེས་ལོ་ཤས་རིང་བོད་མི་ན་གཞོན་རྣམས་ལ་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོ་དང༌། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་བདག་གཅེས། མང་ཚོགས་ཀྱི་གཞིས་ཆགས་གསར་འཛུགས་སོགས་ཛ་དྲག་གི་གནས་ཚུལ་འོག་འབྱུང་འགྱུར་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་བབ་སྐོར་ངེས་གཏན་རྙེད་པའི་སྲིད་བྱུས་ཤིག་གཏན་འབེབས་གནང་མ་གྲུབ་ཀྱང༌། ཕྱི་ལོ་༡༩༦༧་་་༦༨ ཙམ་ནས་ྋསྤྱི་ནོར་གོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱལ་ནང་གི་གནས་ཚུལ་ཡོངས་ལ་ཐུགས་ཞིབ་དགོངས་བཞེས་གཏིང་ཟབ་དང་འབྲེལ། སྐབས་དེའི་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་བགྲེས་གཞོན་དང༌། བཀའ་ཤག་སོགས་གྲོས་ལ་དབང་བ་རྣམས་དང༌། མཁས་མྱོང་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་གྲོགས་པོ་རྣམས་ལ་གོ་བསྡུར་བགྲོ་གླེང་དང་དཔྱད་ཞིབ་གཏིང་ཟབ་རྒྱུན་རིང་གནང་འབྲས་སུ་ཕྱི་ལོ་༡༩༧༤ ལོར་ནམ་ཞིག་བོད་རྒྱ་གཉིས་དབར་འབྲེལ་མོལ་གྱི་གོ་སྐབས་ཤིག་ཤར་ཚེ་རང་བཙན་རྩོད་གླེང་མི་གནང་བར་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་མིང་དོན་མཚུངས་པ་ཞིག་འཐོབ་ཐབས་གནང་རྒྱུའི་ནང་དོན་སྲིད་བྱུས་གཏན་འབེབས་གནང་ཡོད་པ་ལྟར། ཕྱི་ལོ་༡༩༧༩ ལོར་སྐབས་དེའི་རྒྱ་ནག་གི་ཆེས་མཐོའི་དབུ་ཁྲིད་ཏེང་ཞའོ་ཕིང་གིས་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་གྲོས་འཆར་བཏོན་སྐབས་རང་ཕྱོགས་ནས་བཀའ་ལན་གནང་བདེའི་གོ་སྒྲིག་སྔོན་ཡོད་ལ་བརྟེན་འཕྲལ་དུ་འབྲེལ་ལམ་འགོ་ཚུགས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཞིང༌། དེ་ནས་བཟུང་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་བརྟན་བཟུང་གིས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་འགྲིག་ཆགས་ཡོང་ཐབས་འབད་བརྩོན་ལན་དགུ་ཆད་མཐུད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་གནང་ཡང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པའི་ངོས་ནས་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡ་ལན་གང་ཡང་མ་བྱུང་བའི་ཁར། བོད་ནང་གི་གནས་ཚུལ་ད་དུང་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་ཏེ་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༧ ནས་༡༩༨༩ བར་བོད་མིའི་ཞི་བའི་གྱེན་ལངས་དང༌། དེ་ལ་དྲག་གནོན། དེའི་རྗེས་སུའང་རྒྱུན་དུ་མང་ཚོགས་སྤྱི་དང༌། ལྷག་པར་ཆོས་བྱེད་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་ལ་དོ་དམ་བཏང་འཛིན་དང༌། རྒྱལ་གཅེས་ཆོས་གཅེས་ཀྱི་སློབ་གསོ་སོགས་བཟོད་དཀའི་བསུན་བཙེར་བར་མེད་ཀྱིས་མཐའ་མཇུག་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ལོར་བོད་མི་རྣམས་འུ་ཐུག་ཐབས་ཟད་ཀྱིས་བོད་ས་ཡོངས་སུ་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོ་བྱུང་བ་དང༌། དེ་ཡང་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་དྲག་གནོན་གྱིས་གསོད་རྡུང་བཙོན་འཇུག་མནར་གཅོད་ཚད་མེད་ད་བར་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་གཏོང་བཞིན་པ་དང༌། བར་སྐབས་ལོ་དགུ་ཙམ་རིང་ཆད་པའི་བོད་རྒྱའི་ཐད་འབྲེལ་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༢ ནས་བསྐྱར་གསོ་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་དགུ་བྱས་རུང༌། རྩ་དོན་ཐོག་གྲུབ་འབྲས་མ་ཐོན་པ་བཅས་ལ་བརྟེན། གཞིས་བྱེས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བཟོད་བསྲན་དང་རེ་བ་ཇེ་ཆུང་དུ་ཕྱིན་ཏེ་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལ་ཐེ་ཚོམ་དང༌། ཐབས་ལམ་གཞན་འཚོལ་ལེགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་འདོན་མཁན་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ལོར་དམིགས་བསལ་ཚོགས་ཆེན་སྐབས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལ་ཚད་མཐོའི་མང་མོས་ཀྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་པ་དང༌། ༢༠༡༠ ཟླ་༣ ཚེས་༢༠ ཉིན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་སྤྱི་མོས་གྲོས་ཆོད་ཀྱི་ལམ་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱུང་བ་ལྟར་བཙན་བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་གདེང་སྤོབས་ཆེན་པོས་སྲིད་བྱུས་འདི་ཉིད་རྒྱུན་སྐྱོང་ལག་བསྟར་བྱེད་མུས་ཡིན་ཞིང༌། བོད་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་རྒྱ་གཞུང་དབང་འཛིན་པའི་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་གཞིགས་ཏེ་བཟོད་བསྲན་ངང་སྒུག་མ་ཐུབ་མཁན་ཚོ་ཡང་ཐུགས་ཁག་མེད་པ་གོ་རྟོགས་ཐུབ་ངེས་ཀྱང༌། ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གཞི་རྒྱ་ཆེ་ས་ནས་བལྟས་ན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་གང་ལེགས་ཐོན་ཡོད་གཤིས། སྲིད་བྱུས་འདིའི་ངོ་བོ་དང་བྱུང་རིམ་གྲུབ་འབྲས་བཅས་མང་ཚོགས་ལ་སླར་ཡང་ཞིབ་གསལ་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ་དུས་ཀྱི་དགོས་མཁོར་མཐོང༌། ༢ དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་གཞི་རྟེན། ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་སྙིང་རྗེའི་སྙིང་པོ་ཅན་གྱི་ལྷག་བསམ་(Universal Responsibility) གྱི་དགོས་པ་དང༌། དེ་བཞིན་དཀའ་རྙོག་གང་ཡིན་ཡང་གཉིས་མོས་མཛའ་མཐུན་ལམ་ནས་སེལ་དགོས་པའི་ལམ་སྟོན་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ལ་མཛད་དེ། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པ་ནི་དམག་འཁྲུག་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་དུས་རབས་ཤིག་ཏུ་འདས་ཀྱང༌། ད་ཆ་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པ་འདི་དཀའ་རྙོག་རྣམས་བགྲོ་གླེང་གི་ལམ་ནས་སེལ་བའི་དུས་རབས་གསར་པ་ཞིག་ཏུ་བསྐྲུན་དགོས་པའི་སློབ་སྟོན་གནང་བཞིན་ཡོད། དེ་ཡང་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༤ ལོའི་གསུམ་དུས་གསུང་འཕྲིན་ནང་༼ཡར་རྒྱས་ཆེ་ཆུང་དང༌། དཔལ་འབྱོར་བཟང་ཞན་ལ་མ་ལྟོས་པར་འཛམ་གླིང་འདིའི་སྟེང་གི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་དང༌། ཡུལ་སྡེ་ཕན་ཚུན། ཐ་ན་གྲོང་པ་ཁྱིམ་མཚེས། མདོར་ན་ལས་གྲྭའམ། ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་གི་ནང་མི་ཚུན་ཆད། མིའི་རིགས་ཐམས་ཅད་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་གྱི་སྒོ་ནས་འཚོ་ཞིང་གནས་དགོས་པ་དང༌། ཐམས་ཅད་ཀྱང་བདེ་བ་འདོད་ཅིང་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པའི་བསམ་ཚུལ་གཅིག་གྱུར་ཡིན་པ་བཅས་ཤེས་རྟོགས་གསལ་པོ་ཐུབ་པ་བྱས་ཏེ། མི་དང་མིའི་བར་ཕན་ཚུན་བྱམས་པ་དང་བརྩེ་བའི་བསམ་ཚུལ་འཛིན་པ་དང༌། དྲང་བདེན་རྩ་བར་བཟུང་བའི་ཉན་ཤེས་གོ་ཤེས་བཅས་བྱས་ན། ཆེ་ས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གི་དཀའ་རྙོག་ནས། ཆུང་ས་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ནང་གི་དཀའ་རྙོག་ཐམས་ཅད་ངང་གིས་སེལ་ཏེ་གཞི་ནས་མི་རྣམས་ཞི་བདེ་བག་ཕེབས་སུ་གནས་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཡོད།༽ཅེས་གསུངས་ཡོད། འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ལ་དེ་འདྲའི་སློབ་སྟོན་གནང་བ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་སྒྲུབ་ཐབས་ཀྱང་དེ་དང་དོན་མཐུན་པ་ཞིག་གནང་བཞེད་དང༌། རང་བཙན་རྩོད་ན་གཉིས་མོས་བགྲོ་གླེང་ཡོང་ཐབས་བྲལ་ཞིང༌། བགྲོ་གླེང་དང་གུ་བཤངས་ཀྱི་ལམ་ནས་རྩ་དོན་བསྒྲུབ་དགོས་ན་གཉིས་སྨན་གྱི་ལམ་ཕྱོགས་ཤིག་མ་བཟུང་ཐབས་མེད་ཡིན་པའི་ལྟ་གྲུབ་ལ་གཞི་བཅོལ་བ་ཡིན། ༣ དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ངོ་བོ། བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་སྒྲུབ་ཐབས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ངོ་བོ་ནི། བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་གསོ་བྱས་ཏེ་རྒྱ་ནག་ནས་ཁ་བྲལ་དུ་འགྲོ་རྒྱུའི་མཐའ་དང༌། ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་གནས་བབ་རང་འཇགས་བསྡད་རྒྱུའི་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བའི་དབུས་ནས་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་ཐབས་བྱ་རྒྱུའི་སྲིད་བྱུས་ལ་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན། བོད་དོན་འགྲིག་ཆགས་ཡོང་བ་ལ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་བཅའ་ཁྲིམས་སུ་གསལ་བའི་རང་སྐྱོང་གི་ཆ་རྐྱེན་རྣམས་གཅིག་ཀྱང་མ་ལུས་པ་མིང་དོན་མཚུངས་པར་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་པ་དང༌། བོད་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་རང་སྐྱོང་འཛིན་སྐྱོང་གཅིག་གི་འོག་ངེས་པར་དུ་ཚུད་དགོས་པ། དེའི་སྒྲུབ་ཐབས་འཚེ་བ་མེད་པའི་ལམ་འབའ་ཞིག་ལ་བརྟེན་རྒྱུ་བཅས་ནི་སྲིད་བྱུས་འདིའི་འདོར་ཐབས་མེད་པའི་སྙིང་དོན་ཡིན། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་ཀྱི་ཐད་འདས་པའི་དོན་ལ་བསྐྱར་བཟོ་བྱེད་ཐབས་མེད་པས་སྲིད་དོན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་བཟུང་ནས་འཁྱོག་བཤད་བྱས་པའི་བྱུང་རབས་ལ་ངོས་ལེན་བྱ་ཐབས་མེད་ཀྱང༌། འབྱུང་འགྱུར་གྱི་འགྲིག་ཆགས་འཚོལ་སྐབས་འདས་པའི་བྱུང་རབས་ཀྱིས་འགལ་རྐྱེན་ཡང་མི་འབྱུང་བ་བྱ་རྒྱུ་སྲིད་བྱུས་འདིའི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན། ༤ དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་གཟུང་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན། ཀ ད་ལྟའི་འཇིག་རྟེན་འདི་སྲིད་བྱུས་གང་ཡང་དངོས་དོན་གནས་ཚུལ་དང་མཐུན་པའམ། དངོས་དོན་རིང་ལུགས་(Pragmatic)ལྟར་མ་འཛིན་ཐབས་མེད་ཀྱི་དུས་སྐབས་ཡིན། ཁ དེར་བརྟེན་རྒྱལ་ཁབ་རང་ཉིད་ཁེར་རྐྱང་གི་ཐོབ་ཐང་གཅིག་པུར་ལྟ་བའི་དུས་ཚོད་ཡོལ་ཏེ་ཡོ་རོབ་སྤྱི་མཐུན་ལྟ་བུའི་ནང་སྤྱིའི་ཁེ་ཕན་གཙོ་བཟུང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོས་རང་བཙན་གྱི་ཁེ་ཕན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བློས་བཏང་གིས་མཉམ་མཐུན་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཞུགས་བཞིན་པ་སོགས། ད་ལྟའི་དུས་རབས་འདིར་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་མ་བྱས་པར་ཁེར་རྐྱང་སྡོད་ཐབས་མེད་པ་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཆགས་ཡོད། ག རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་ནང་མི་རིགས་དང༌། ལེགས་བྱང༌། སྐད་ཡིག་ལ་བརྟེན་པའི་ཚད་མཐོའི་རང་སྐྱོང་ས་ཁུལ་མང་པོ་ཡོད་པ་རྣམས་ལེགས་གནས་ཐུབ་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་རིས་ཆིག་བསྒྲིལ་དང་བརྟན་ལྷིང་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོང་བཞིན་པ་ཡིན། ང ཁྱད་པར་དུ་བོད་རིགས་མི་འབོར་ས་ཡ་དྲུག་ཙམ་ལས་མེད་པ་དེ་ཡང་མདོ་སྟོད་སྨད་ཀྱི་ས་ཁྱོན་མང་པོ་མཐའ་ནས་རིམ་ཟོས་ཀྱིས་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་མངའ་འོག་ནས་ཟུར་དུ་གྱེས་ཏེ་ཕྱི་ལོ་༡༩༥༡ ལོར་བོད་རང་བཙན་ཤོར་སྐབས་བོད་ཀྱི་ས་ཁྱོན་ནི་ད་ལྟ་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་དེ་ཙམ་ལས་མེད་པར་གྱུར་ཟིན་པས། ལོ་རྒྱུས་དང་སྦྲེལ་ཏེ་རང་བཙན་བསྐྱར་གསོ་བྱུང་ཡང་བོད་མི་བརྒྱ་ཆ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ཅིག་དེའི་ཕྱི་རོལ་ཏུ་ཡོད་སྟབས་བོད་སའི་ཆ་ཤས་ཤིག་རྒྱ་ནག་ནས་ཁ་བྲལ་བ་ལས་བོད་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་གཅིག་གྱུར་གྱིས་རང་སྐྱོང་མིང་དོན་མཚུངས་པ་ཞིག་བྱུང་ན་འཕྲལ་ཕུགས་དགེ་མཚན་ཆེ་བའི་རྒྱུར་མངོན་པས་འདི་ཡང་བསམ་ཞིབ་དགོས་པ་ཡིན། ཅ བོད་ནི་སྐམ་སས་བསྐོར་བའི་ཡུལ་ལུང་ཞིག་ཡིན་སྟབས། སྟོབས་ཆེན་ཁྱིམ་མཚེས་ལ་མ་བརྟེན་པར་དཔལ་འབྱོར་དང༌། དངོས་པོའི་ཡར་རྒྱས། དེང་རབས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་རྣམས་འཐོབ་དཀའ་བས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གནས་རྒྱུར་ཕྱི་དངོས་པོའི་ཁེ་ཕན་ཡོད། ཆ བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་ཐབས་ཀྱི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ལས་དོན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་རྒྱུན་སྐྱོང་ཐུབ་པར་གཞུང་དང་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གི་རྒྱབ་སྐྱོར་ངེས་པར་དུ་འཐོབ་དགོས་པ་མ་ཟད། བོད་དོན་བདེན་མཐའ་མ་གསལ་བར་བཙན་བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱང་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་ཞིག་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཡིན། ཇ ལྷག་པར་བོད་ནང་ལེགས་བྱང་དང༌། ཁོར་ཡུག མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་བཅས་པ་རྩ་གཏོར་འགྲོ་གཞིའི་ཛ་དྲག་གི་དཀའ་ངལ་ལས་སྐྱོབ་ཐབས་བྱེད་དགོས་པ་སོགས་རྒྱུ་མཚན་རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཡོད། ༥ དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ནས་གཏན་འབེབས་བྱུང་ཚུལ། ཀ དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་དགོངས་འཆར་ཡིན་ཡང་དེའི་གཏན་འབེབས་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་ཐད་ཀར་གནང་བ་མིན། མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་གཞི་བཟུང་སྐབས་དེའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དང་བཀའ་བློན་སོགས་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་མཚོན་པའི་གང་ཟག་དང་སྒྲིག་འཛུགས་ཡོངས་ལ་གོ་བསྡུར་གནང་བ་བརྒྱུད་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་དང་ཕྱག་བསྟར་གནང་ཡོད། རྒྱ་གཞུང་མཉམ་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་མང་གནང་བའི་རྗེས་གྲོས་འཆར་ཆ་ཚང་ཞིག་དགོས་མཁོ་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ཏེ། ཕུགས་ཀྱི་འཆར་སྣང་ཞི་བའི་དོན་ཚན་ལྔ་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༧ ལོར་ཨ་རི་གྲོས་ཚོགས་སུ་གསལ་བསྒྲགས་དང༌། དེའི་དོན་ཚན་ལྔ་པའི་རྒྱས་བཤད་དུ་སི་ཏྲས་སྦག་གི་གྲོས་འཆར་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༨ ལོར་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་སུ་གསལ་བསྒྲགས་བསྐྱངས་ཡོད། གྲོས་འཆར་འདི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་རྒྱས་བཤད་དང་པོ་ཡིན་སྟབས། གསལ་བསྒྲགས་མ་གནང་གོང་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༨ ཟླ་༦ ཚེས་༦ ནས་ཚེས་༩ བར་ཉིན་བཞིའི་རིང་དྷ་སར་བཀའ་ཤག་དབུ་བཞུགས་ཀྱིས་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དང༌། གཞུང་ཞབས་རྣམ་པ། གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག རང་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་ཁག གསར་འབྱོར་བོད་མིའི་འཐུས་ཚབ། དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་རྣམ་པ་བཅས་བཙན་བྱོལ་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་མཚོན་པའི་དམིགས་བསལ་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་ཆེན་ནང་བགྲོ་གླེང་མཐིལ་ཕྱིན་རྗེས་གྲོས་འཆར་དེ་རང་གསལ་བསྒྲགས་གནང་རྒྱུ་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་རྒྱབ་གཉེར་གནང་ཡོད། འདི་ནི་བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ཙམ་མ་ཟད། མང་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་ཚབ་མཚོན་པའི་འཐུས་མི་རྣམས་ནས་ཐད་ཀར་བསམ་ཚུལ་བསྡུས་ཏེ་མང་གཙོའི་བརྒྱུད་ལམ་ནས་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་རིམ་པ་དང་པོ་དེ་ཡིན། ཁ ཕྱི་ལོ་༡༩༩༣ ནས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་ལམ་ཆད་པར་བརྟེན་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༥ དང་༡༩༩༦ སོ་སོའི་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་གསུམ་དུས་གསུང་འཕྲིན་དུ་འབྱུང་འགྱུར་ལངས་ཕྱོགས་ཇི་དགེ་མང་མོས་ཐག་གཅོད་འོས་བསྡུ་བྱ་དགོས་ཕེབས་པ་བཞིན་བཀའ་སྤྱི་ཐུན་མོང་གིས་མང་མོས་ཐག་གཅོད་འོས་བསྡུའི་སྔོན་འགྲོའི་ལས་རིམ་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་གདམ་བྱ་དོན་ཚན་བཞིའི་ཐོག་བགྲོ་གླེང་སོགས་བྱེད་སྐབས་བོད་མི་གཞིས་བྱེས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་བརྒྱ་ཆ་༦༤ བརྒལ་བས་མང་མོས་ཐག་གཅོད་འོས་བསྡུ་མ་དགོས་པར་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་རྒྱུན་འཛིན་ནམ། ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་དང་བསྟུན་ཏེ་དུས་ནས་དུས་སུ་ཐག་གཅོད་གནང་སྐྱོང་ཡོང་བའི་གསོལ་འདེབས་ཞུ་དགོས་གསལ་བ་ལྟར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༧ ཟླ་༩ ཚེས་༡༨ ཉིན་ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱལ་ནང་གི་གནས་བབ་ལ་གཟིགས་ཏེ་དུས་ནས་དུས་སུ་ཐག་གཅོད་མཛད་གནང་ཡོང་བ་དང༌། ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་ཐག་གཅོད་གང་གནང་ལ་མང་མོས་ཐག་གཅོད་འོས་བསྡུའི་ལམ་ནས་ཐག་གཅོད་བྱུང་བ་དང་གཅིག་གྱུར་བརྩི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་སྤྱི་མོས་གྲོས་ཆོད་བཞག་སྟེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་མང་མོས་དང་སྤྱི་ལྷན་གྱི་སྤྱི་མོས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ྋགོང་ས་མཆོག་ལ་གསོལ་འདེབས་ཞུས་དོན་ལ་ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༨ ལོའི་གསུམ་དུས་གསུང་འཕྲིན་ནང་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་རྒྱུན་སྐྱོང་གནང་རྒྱུའི་ཁྱབ་བསྒྲགས་གནང༌། འདི་ནི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མང་མོས་དང་སྤྱི་ལྷན་གྱིས་སྤྱི་མོས་ཀྱི་ལམ་ནས་མང་གཙོའི་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་གཏན་འབེབས་རིམ་པ་གཉིས་པ་དེ་ཡིན། ག ཕྱི་ལོ་༢༠༠༢ ནས་བོད་རྒྱའི་ཐད་འབྲེལ་བསྐྱར་གསོའི་རྗེས་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་བདུན་གནང་ཡང་རྩ་དོན་ཐོག་གྲུབ་འབྲས་མ་བྱུང་ཁར། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ལོར་བོད་ས་ཡོངས་སུ་ཞི་རྒོལ་བྱུང་བ་དང༌། བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་སུའང་ཛ་དྲག་གི་ཚོར་སྣང་བྱུང་བ་བཅས་ལ་གཟིགས་ཏེ་སླར་ཡང་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༨ ཟླ་༡༡ ཚེས་༡༧ ནས་ཚེས་༢༢ བར་ཉིན་དྲུག་རིང་དྷ་སར་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ང་དགུ་པའི་ཆ་རྐྱེན་འོག་དམིགས་བསལ་ཚོགས་ཆེན་བསྐྱངས་པར་བོད་མི་གནས་ཡུལ་ཡོངས་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་ཚབ་མཚོན་ངེས་ཀྱི་ཚོགས་མི་༦༠༠ མ་ཟིན་ཙམ་དང༌། ཚོགས་མི་སོ་སོའི་ཡོང་ཁུངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕུལ་བ། གཞིས་བཞུགས་བོད་མིའི་ཁྲོད་ནས་བསམ་འཆར་བསྡུ་ལེན་བྱས་པ་བཅས་ཁྱོན་བསམ་ཚུལ་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱད་ཅུ་བརྒལ་བའི་ཚད་མཐོའི་མང་མོས་ཀྱིས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཞུས། འདི་ནི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཐད་ཀར་མང་གཙོའི་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་གཏན་འབེབས་རིམ་པ་གསུམ་པ་དེ་ཡིན། ང དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ཟླ་༣ ཚེས་༢༠ ཉིན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་གསུང་འཕྲིན་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་གྲོས་འཆར་ཐོག་བགྲོ་གླེང་དང་གསན་ཞིབ་རྗེས་སླར་ཡང་སྤྱི་མོས་གྲོས་ཆོད་ཀྱི་ལམ་ནས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ཡོད། འདི་ནི་མང་གཙོའི་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་གཏན་འབེབས་རིམ་པ་བཞི་པ་དང་གསར་ཤོས་དེ་ཡིན། དེ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་༡༩༧༤ ནས་བཟུང་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་མཆོག ༄༅།། ད་ལྟ་ཚོགས་ཐེངས་འདིའི་བརྗོད་གཞི་ནི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་དང་།  དེའི་བསྒྲུབ་བྱ་དང་ཐབས་ལམ་ཞེས་པའི་སྐོར་རེད་འདུག དབུ་མའི་ལམ་ལ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་མདྷྱ་མཱརྒ་ཞེས་ཡོང་གི་ཡོད། དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་སངས་རྒྱས་འཇིག་རྟེན་ནང་བྱོན་ནས་གསར་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་མ་རེད་ཅེས་ངས་གོང་དུ་ཞུས་ཟིན། དེ་སྔ་ནས་རིག་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་ནང་དབུ་མའི་ལམ་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡོད། ཡིན་ནའང་ཆོས་བརྒྱུད་གཅིག་གི་གལ་གནད་ཆེ་བའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཚིག་གི་ངོ་བོར་བེད་སྤྱོད་མང་པོ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་བ་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། དབུ་མ་ཟེར་བ་ནི་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བ་ཞེས་ཚིག་གི་གོ་དོན་དེ་རང་རེད། ནམ་རྒྱུན་མང་ཆེ་བ་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱང་། མཐའ་བཞིའམ་མཐའ་བརྒྱད་དང་བྲལ་བ་སོགས་སྣ་ཚོགས་ཡོང་སྲིད། ཡིན་ནའང་མཐའ་དེ་དག་ལས་འདས་པའི་དཀྱིལ་ལ་དབུས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། དེ་ལྟ་བུའི་ལམ་ལ་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་སྨྲ། འོན་ཀྱང་དེང་སང་རྒྱུན་ལྡན་བེད་སྤྱོད་ནང་དབུ་མའི་ལམ་དེ་ལྟ་བ་ལ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ་མ་གཏོགས། སྤྱོད་པ་དང་སྒོམ་པ་ལ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ་ཉུང་བ་ལྟ་བུ་རེད། ཡིན་ནའང་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་དབུ་མའི་ལམ་ཐོག་མར་བཀའ་གནང་བ་དེ་སྤྱོད་པའི་དོན་དུ་ཡིན་པ་ལས། ལྟ་བ་དང་སྒོམ་པའི་དོན་དུ་མ་རེད། དེ་གནང་དགོས་པའི་རྒྱབ་ལྗོངས་དེ་ཕལ་ཆེར་ཚང་མས་མཁྱེན་ཤག་རེད། རྒྱལ་བུ་གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་སྲིད་བཞག་ནས་བྱང་ཆུབ་འཚོལ་དུ་ཕེབས་པའི་རྗེས་སུ་ཡབ་ཟས་གཙང་གིས་དཀའ་ཐུབ་སྤྱོད་ཐུབ་མཁན་གྱི་མི་ལྔ་གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་ལ་ཞབས་ཕྱི་ཞུ་བའི་དོན་དུ་བཏང་བ་རེད། གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་ཆུ་བོ་ནཻརཉྫནའི་འགྲམ་དུ་ལོ་དྲུག་རིང་དཀའ་བ་སྤྱད་པའི་ཚུལ་མཛད་པའི་སྐབས་སུ་ཟས་རགས་པ་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་བསྟེན་ནས་ལོ་དྲུག་བཞུགས་པར་བརྟེན། སྐུ་གཟུགས་ཀྱི་སྐུ་ཤ་ཡོངས་རྫོགས་བསྐམས་ནས་པགས་པ་དང་རུས་པ་རྒྱུས་པའི་དྲྭ་བ་མ་གཏོགས་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པ་ཆགས་རུང་བྱང་ཆུབ་མ་བརྙེས་པ་རེད། དེས་ན་ལུས་གདུང་བའི་དཀའ་ཐུབ་རྐྱང་པས་བྱང་ཆུབ་མི་ཐོབ་པར་གཟིགས་པ་རེད། ཞིང་པའི་བུ་མོ་ལེགས་སྐྱེས་མས་འབྲས་ཐུག་ཕུལ་བའི་ཟས་རགས་པ་དེ་གསོལ་ནས་ནཻརཉྫན་ཆུ་བོར་སྐུ་ཁྲུས་མཛད་པ་རེད། དེ་ལྟ་བུའི་ཁམས་ཀྱི་ཟས་རགས་པ་གསོལ་ནས་སྐུ་གཟུགས་གསོས་པར་བརྟེན། ཁོང་གི་མཉམ་དུ་ཡོད་པའི་འཁོར་ལྔ་པོས་གཽཏམ་དཀའ་ཐུབ་ལས་ཉམས་འདུག ཟས་རགས་པ་ལ་ལོངས་སྤྱད་ནས་གང་བྱུང་བྱེད་ཀྱི་འདུག་ཅེས་གཽཏམ་སྤངས་ཏེ་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིར་དྲང་སྲོང་ལྷུང་བ་རི་དྭགས་ཀྱི་ནགས་སུ་ཕེབས་པ་རེད། ཁོང་ཚོ་ཕྱིན་ནའང་གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་ཐུགས་སྣང་གང་ཡང་མ་གནང་བར། སྐུ་གཟུགས་ཡག་པོ་གསོས་པའི་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་བྱང་ཆུབ་ཤིང་དྲུང་ལ་རྩ་དུར་བ་བཏིང་བ་ལ་བཞུགས་ནས་དགོང་གཅིག་ལ་བདུད་བཞི་བཅོམ་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་བརྙེས་པ་རེད། ང་ཚོས་ཡོངས་གྲགས་སུ་སྲོད་ལ་བདུད་བཏུལ། གུང་ལ་མཉམ་པར་བཞག ཐོ་རངས་ལ་ཟད་མི་སྐྱེ་ཤེས་པའི་ཡེ་ཤེས་བརྙེས་པ་རེད་ཅེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད།  ཡིན་ནའང་ཞིབ་ཚགས་པོས་རྟགས་བསལ་གཏང་ན་ཐོ་རངས་དེ་བཞག་ཁག་པོ་རེད། དེ་ནི་ཚེས་ ༡༥ ཐོ་རངས་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་ཚེས་ ༡༦ ཐོ་རངས་ཡིན། ཟླ་བ་གཟའ་འཛིན་དང་ཡང་བསྟུན་དགོས། གང་ལྟར་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་ནས་བདུན་ཕྲག་བདུན་རིང་རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་བཞུགས་པའི་རྗེས་སུ་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིར་ཕེབས་པ་རེད། ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཐོག་མར་བསྐོར་བའི་དུས་ཚེས་ཀྱང་ང་ཚོ་བོད་པས་བོད་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༤ ལ་རྩིས་པ་དང་། འཕགས་པ་གནས་བརྟན་སྡེ་པས་བོད་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༡༥ ལ་རྩིས་ཀྱི་རེད། བོད་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༡༥ ལ་རྩིས་དགོས་པ་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། ཚེས་ ༣ བར་དུ་བདུན་ཕྲག་བདུན་རིང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཤིང་དྲུང་ལ་བཞུགས་པ་རེད། དེའི་ཉིན་གཅིག་གི་རྗེས་སུ་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིར་ལམ་སེང་ཆོས་འཁོར་བསྐོར་ཐབས་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ཁོང་ཚོས་ཚེས་ ༡༥ རྩིས་པ་དེ་གཅིག་བྱས་ན་ཡག་པ་མེད་འགྲོ་བསམ་གྱི་འདུག ཡིན་ནའང་འབྲས་སྤུངས་སྒོ་མང་གི་ཡིག་ཆའི་ནང་ཚེས་ ༤། ༥། ༦ གང་དུ་རྩིས་ནའང་འགྲིག་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་འདུག དེ་ནི་ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པས་རྡོ་རྗེ་གདན་དང་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིའི་དབར་ཕེབས་ལམ་དུ་དུས་ཚོད་དགོས་ཀྱི་འདུག་དགོངས་པ་ཡིན་སྲིད། གང་ལྟར་སངས་རྒྱས་ཐག་རེིང་ནས་ཕེབས་པའི་སྐབས་སུ། ལྔ་སྡེས་གཽཏམ་ཉམས་པ། བྱ་བ་མང་བ་དེ་ཡོང་གི་འདུག ང་ཚོས་ཁོང་ལ་གདན་བཏིང་གི་མིན། སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་མིན་ཞེས་ནང་ཁྲིམས་བཅས་པ་རེད། འོན་ཀྱང་སངས་རྒྱས་ཉེ་འགྲམ་དུ་ཕེབས་པའི་སྐབས་སུ། ཁོང་ཚོའི་ནང་ཁྲིམས་དེ་གནས་མ་ཐུབ་པར། ཁ་ཤས་ཀྱིས་བཞུགས་གདན་བཏིང་བ་དང་། ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཞབས་བཀྲུ་རྒྱུའི་ཆུ་ཁྱེར་ཡོང་བ་སོགས་གང་ལྟར་གཟི་བརྗིད་ཀྱིས་མ་བཟོད་པར། ཁོང་ཚོས་ཁྱེད་རང་བཞིན་དང་དབང་པོ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ཆགས་འདུག བྱང་ཆུབ་བརྙེས་སོང་ངམ། བདེན་པ་མཐོང་ངམ་ཞུས་པར། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་མཐོང་བྱུང་གསུངས་པ་རེད། ཁོང་ཚོ་ཧ་ལས་ཏེ་ཟས་རགས་པ་སོགས་འདོད་ཡོན་ལ་བག་མེད་དུ་སྤྱོད་པའི་གང་ཟག་ཅིག་གིས་ཇི་ལྟར་བྱང་ཆུབ་བརྙེས་པ་ཡིན་ནམ་བསམས་པ་རེད། དེ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཁོང་ཚོའི་དྭོགས་པ་སེལ་བའི་ཆེད་དུ་ངལ་ཞིང་དུབ་པའི་མཐའ་ལ་བརྟེན་ནས་ལུས་ཀྱི་གདུང་བ་འབའ་ཞིག་གིས་བྱང་ཆུབ་མི་ཐོབ་པ་དང་། འདོད་པ་བསོད་ཉམས་ཀྱི་མཐའ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཡོན་ལ་བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱིས་བྱང་ཆུབ་མི་བརྙེས་ཚུལ་རྒྱས་པར་གསུངས། ཧ་ཅང་རྒྱས་སྤྲོས་ཆེན་པོས་འདོད་ཡོན་ལ་དགོས་མཁོ་ལས་ལྷག་པར་ལོངས་སྤྱོད་པ་དེ་ལ་འདོད་པ་བསོད་ཉམས་ཀྱི་མཐའ་ཟེར། དེ་ལྟར་འདོད་པ་བསོད་ཉམས་ཀྱི་མཐའ་དང་། ངལ་ཞིང་དུབ་པའི་མཐའ་གཉིས་སྤངས་པའི་དབུ་མའི་ལམ་ལ་གནས་ན་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་ཚུལ་གསུངས་པ་རེད། དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་པའི་ཚིག་དང་པོར་བེད་སྤྱོད་གནང་རྒྱུ་དེ་དེ་ལྟར་བྱུང་འདུག དེ་ནས་ཤེར་ཕྱིན་གྱི་མདོ་སོགས་སུ་དབུ་མའི་ལམ་དེ་ལྟ་བ་ལ་མང་ཆེ་བ་བེད་སྤྱོད་གནང་བ་རེད། དེ་བཞིན་སྒོམ་པ་ལའང་བྱིང་རྒོད་ཀྱི་མཐའ་གཉིས་བྲལ་བའི་སེམས་རྩེ་གཅིག་པ་དེ་ལའང་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་བརྗོད་ན་མ་འགྲིག་པ་གང་ཡང་མེད། ཚོགས་ཐེངས་དང་པོའི་ནང་གི་དྲི་བ་གཅིག་ལ། ནང་པའི་བསྟན་པ་དར་བའི་སྔོན་གྱི་རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་ལུགས་ནང་ཡོད་པའི་དབུ་མའི་ལམ་དེ་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་ལ་སྦྱར་གྱི་ཡོད་དམ་ཞེས་བཀའ་འདྲི་གནང་སོང་། གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་ལ་སྦྱར་གྱི་ཡོད་ཀྱི་རེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་སྐབས་དེ་དུས་ནས་བཤད་ཀྱི་ཡོད། གཞི་དང་ལམ་དང་འབྲས་བུའི་འདོད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་རེད་མ་གཏོགས། གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་ནང་པའི་སྔོན་གྱི་ཐ་སྙད་ཅིག་རེད། དེ་ནས་ནང་པའི་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བ་བཞི་དང་། སྡེ་པ་མི་འདྲ་བ་ཧ་ཅང་མང་པོ་བྱུང་ཡང་། ཚང་མས་དབུ་མའི་ལམ་ཁས་ལེན་པ་མ་ཟད། གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་ལའང་སྦྱར་གྱི་རེད། གང་ལྟར་མཐའ་གཉིས་སྤངས་པའི་དབུས་གཅིག་ལ་དབུ་མ་དང་། དེ་འདྲ་བའི་འགྲུལ་ལམ་ཞིག་ལ་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་བརྗོད། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་མཐའ་གཉིས་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནས་ཁ་བྲལ་ཏེ་བོད་དེ་རང་བཙན་གཙང་མ་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་མཐའ་གཅིག་རེད། ད་ལྟ་བོད་ཀྱི་གནས་བབ་གང་ཡོད་པ་བསྡད་རྒྱུ་དེ་མཐའ་གཉིས་པ་དེ་རེད། མཐའ་ཡིན་ན་རྟག་མཐའ་དང་ཆད་མཐའ་ཡིན་དགོས་ཀྱི་མེད། ལྟ་བ་ལ་སྦྱར་བའི་སྐབས་སུ་རྟག་མཐའ་དང་ཆད་མཐའ་ཟེར་བ་མ་གཏོགས། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་གནས་ཚུལ་གཞན་པ་བཤད་པའི་སྐབས་སུ་མཐའ་དེ་ཚོ་མི་འདྲ་བ་རེད། ད་གིན་གོང་དུ་ཞུས་པ་བཞིན། འདོད་པ་བསོད་ཉམས་ཀྱི་མཐའ་དང་། ངལ་ཞིང་དུབ་པའི་མཐའ་དང་པོ་གསུངས་པའི་སྐབས་སུའང་རྟག་མཐའ་དང་ཆད་མཐའི་ཐ་སྙད་སྦྱར་ནས་གསུངས་མེད། གང་ལྟར་མཐའ་གཅིག་དེ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནས་ཁ་བྲལ་རང་བཙན་བྱེད་རྒྱུ་དང་། མཐའ་གཞན་པ་དེ་ད་ལྟའི་གནས་བབ་གང་ཡོད་པ་དེའི་ཐོག་བསྡད་རྒྱུ་དེ་རེད། མཐའ་དེ་གཉིས་སྤངས་པའི་དབུས་ལ་གང་ཡོད་ཅེ་ན། བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་ནང་ཡོད་པའི་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གི་ཐོག་ནས་ལག་ལེན་བསྟར་རྒྱུ་དེ་དབུ་མའི་ལམ་རེད། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་མཐར་ཐུག་གི་བསྒྲུབ་བྱ་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། བོད་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་ལ་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱ་ཐམ་པ་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་ནས། ང་ཚོའི་མངོན་འདོད་དེ་སྒྲུབ་ཐུབ་པ་བཟོ་རྒྱུ་དེ་རེད། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མཐར་ཐུག་གི་དམིགས་ཡུལ་ནི་འཚེ་བ་མེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་རེད། ༧གོང་ས༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་ཨ་རི་ལ་གནང་བའི་ཞི་བའི་དོན་ཚན་ལྔ་དེ་མང་ཆེ་བ་མཐར་ཐུག་གི་དམིགས་ཡུལ་སྐོར་བཀའ་གནང་ཡོད། བོད་ཀྱི་སྣོད་དེ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་བསྟི་གནས་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རྭ་བ། དེའི་ནང་གནས་པའི་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་རྣམས་འཚེ་བ་མེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་རེད། སྤྱིར་བཏང་བོད་ཆོས་ལྡན་ཞིང་ཞེས་གནའ་སྔ་མོ་ནས་འཚེ་བ་མེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་རེད། བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་འཚེ་བ་མེད་པའི་ལམ་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཉམས་ལེན་བྱེད་མཁན་བརྒྱ་ཕྲག་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་། སྤྱི་ཚོགས་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་ནས་འཚེ་བ་མེད་པ་ཞིག་ཆགས་མེད། སྤྱི་ཚོགས་དེ་འཚེ་བའི་རྣམ་པ་མང་པོའི་ཐོག་འགྲོ་བའི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད། དེར་བརྟེན་མ་འོངས་པ་ལ་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཡིན་ནའང་རེད། ཆོས་ལྡན་གྱི་ཞིང་ཞེས་དངོས་གནས་མིང་དོན་མཚུངས་པ་ཞིག་ཡོང་དགོས་ན། བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་དེ་འཚེ་བ་མེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ལ་བསྒྱུར་རྒྱུ་དང་། དེའི་མཐུན་རྐྱེན་ལྟ་བུར་བོད་ཀྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དེ་འཚེ་བ་དང་བྲལ་བའི་ཞི་བའི་བསྟི་གནས་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རྭ་བ་ལྟ་བུར་བསྒྱུར་རྒྱུ་དེ་ང་ཚོའི་མཐར་ཐུག་གི་དམིགས་ཡུལ་རེད། དེས་ན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་མཐར་ཐུག་གི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ཡང་བོད་དེ་འཚེ་བ་མེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ཏུ་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་རེད། འདིའི་ནང་གྲུབ་ཆའི་དབྱེ་བ་མང་པོ་ཕྱེ་དགོས་པ་གང་ཡང་མེད། ང་ཚོས་བསྡོམས་བརྒྱབས་ནས་བཤད་ན། མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཞིག་ཡོང་དགོས་པ་དེའི་ནང་སྲིད་དོན་དང་། དཔལ་འབྱོར། ཤེས་ཡོན། འཕྲོད་བསྟེན། ཆོས་ལུགས། ལེགས་བྱང་། སྐད་ཡིག་བཅས་ཚང་མ་ཚུད་ཡོད། མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་ཟེར་བ་དེའི་ནང་མ་འདུས་པའི་གནས་ཚུལ་གཅིག་ཀྱང་ལྷག་གི་མེད། མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ལྟ་གྲུབ་ཐོག་མར་ཡོང་ས་དེ་ཀཱལ་མ་ཁ་སིའི་ (Karl Marx) སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ནས་བྱུང་བ་རེད།  ཀཱལ་མ་ཁ་སིས་མ་ཁ་སིའི་རིང་ལུགས་ (Marxism) སྲོལ་འབྱེད་པའི་སྐབས་སུ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལུང་པ་མང་པོའི་ནང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོག་ལ་གཉའ་གནོན་བཤུ་གཞོག་ཧ་ཅང་མང་པོ་རེད། དེའི་དབང་གིས་མི་རིགས་འཐབ་རྩོད་དེ་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཆེན་པོ་རེད། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་མང་པོ་འགྲོ་གི་ཡོད། དེ་ལྟར་བཀས་བཀོད་རྒྱུན་འཛིན་རིང་ལུགས་དང་། ས་བདག་གྲལ་རིམ་རིང་ལུགས་ལ་སོགས་པ་དེ་ཚོའི་འོག་ཏུ་གྲལ་རིམ་གྱི་གཉའ་གནོན་ཙམ་དུ་མ་ཟད། མི་རིགས་ཀྱི་གཉའ་གནོན་ཡང་ཡོད་པ་མཐོང་བ་རེད། གང་ལྟར་མི་རིགས་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོག་ལ་གཉའ་གནོན་བཤུ་གཞོག་དང་། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དེ་གྲངས་མང་མི་རིགས་ནང་སིམ་དུ་འཇུག་རྒྱུ་བཅས་རེད། སིམ་དུ་འཇུག་པ་ཟེར་བ་ནི་ཆུའི་ནང་དུ་མངར་མོ་བླུགས་པ་ཆུ་དང་འདྲེས་འགྲོ་བ་ལྟར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་འདི་རེད་ཅེས་ལོགས་སུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པ་གྲངས་མང་མི་རིགས་ནང་སིམ་སྟེ་ཡལ་འགྲོ་བ་དེ་རེད། ཨིན་སྐད་དུ་ assimilation ཞེས་བརྗོད། སིམ་པའི་སྲིད་བྱུས་ (Policy of assimilation) ནི་མི་རིགས་རྩ་མེད་གཏང་རྒྱུའམ། ཡང་ན་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་གཏོང་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད། གལ་ཏེ་མི་རིགས་མང་པོ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་དགོས་ན། དང་པོ་དེར་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་དགོས་ཀྱི་རེད། མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་བྱུང་ན་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡོང་གི་རེད་ཅེས་ལྟ་གྲུབ་དེ་རེད། མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་ཇི་ལྟར་ཡོང་གི་རེད་ཅེ་ན། དེ་ལ་སྤང་བྱ་གཉིས་རེད། དེ་ནི་མི་རིགས་ཆེན་པོའི་རིང་ལུགས་དང་། ས་གནས་མི་རིགས་རིང་ལུགས་སྤང་རྒྱུ་དེ་རེད། མི་རིགས་ཆེན་པོའི་རིང་ལུགས་ཟེར་བ་དེ་བོད་སྐད་ནང་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཐོན་གྱི་མི་འདུག ཨིན་སྐད་དུ་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཆེན་པོ་རེད། དེ་ལ་ Chauvinism ཟེར། རྒྱ་མི་རིགས་མང་ཆེ་བ་དེ་ཧན་ (Han) མི་རིགས་རེད།  མི་རིགས་ཆེན་པོ་དེས་སྤོབས་པ་དང་ང་རྒྱལ་ཆེན་པོ་བྱས་ནས་མི་རིགས་གཞན་ལ་གཉའ་གནོན་བྱེད་པ་དེ་ལ་ Han Chauvinism དང་ Han Hegemony ཟེར་བའི་ཚིག་གཉིས་པོ་དེ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་རེད། དེར་བརྟེན་དེ་སྤང་དགོས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ད་ལྟ་ཁོང་ཚོས་དེ་སྤང་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་ད་དུང་ཡར་རྒྱས་དང་གོང་འཕེལ་གཏོང་གི་ཡོད། ས་གནས་མི་རིགས་རིང་ལུགས་ཟེར་ན་ས་གནས་ཀྱི་མི་རིགས་ཀྱིས་རིགས་ཞེན་བྱས་ནས་མི་རིགས་ཆེན་པོའི་མཉམ་དུ་མཐུན་སྒྲིལ་མེད་པར་ལོགས་སུ་བསྡད་རྒྱུ་དེ་ལ་བརྗོད། དེ་གཉིས་སྤང་ཐུབ་ན་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཟེར་བ་ཡོང་གི་རེད་ཅེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད། དེས་ན་དེ་འདྲའི་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡོང་བ་དང་། ས་གནས་མི་རིགས་ཀྱི་རིང་ལུགས་སྤང་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལ་མི་རིགས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་སྤྲད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། མི་རིགས་གནས་ཡུལ་གྱི་ས་གནས་ལའང་རང་སྐྱོང་སྤྲད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། རྒྱ་ནག་གི་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་ ༡༡༢ ནས་ ༡༢༢